یک مسئله واقعی چگونه پژوهش می‌شود؟
در کانال تلگرام کیمیاگران پژوهش پستی گذاشتم با این مضمون:
مسئله در پژوهش چیست؟
مسئله یک وضعیت نامطلوب است
که به دلیل نبود “دانش کاربردی”
درباره “موضوعی مشخص”
در “بافتی مشخص” به وجود آمده.
دوستی پرسیدند:
شما مساله “اشتغال” را با این تعاریف، تعریف پژوهشی بفرمایید ممنون
و پاسخ من:
مسئله اشتغال توسط علوم و رشته‌های مختلف قابل بررسی است.
گام نخست این است که مشخص کنید:
از لنز چه رشته و چه موضوعی می‌خواهید به این مسئله بپردازید:
رشته جامعه‌شناسی؟ روان‌شناسی؟ دین؟ اقتصاد؟ مدیریت؟ و …
و اینکه منظورتان از اشتغال چیست؟ آیا می‌خواهید به چالش‌های بیکاری بپردازید؟ آیا تمرکزتان بر استخدام و اشتغال‌زایی است؟ و …
باید مسئله اشتغال را باز کنید و مشخص کنید چه چیز اشتغال را می‌خواهید پژوهش کنید و از چه منظری می‌خواهید به آن بپردازید؟ از منظر کارفرما؟ کارجو؟ سیستم و سیاست‌های استخدامی (دولت)؟ و ….
و برای اینکار با به دو چیز مسلط باشید: بافت و موضوع پژوهشتان
۱- باید به بافت پژوهشتان مسلط باشید تا بتوانید در بافتی مشخص بگویید
منظورتان از مسئله اشتغال چیست؟
چرا به وجود آمده؟
چه علائم و شواهدی وجود دارند که می‌گویند اصلا مسئله‌ای وجود دارد؟ (و باید به این شواهد در بخش بیان مسئله پژوهشتان رفرنس دهید)
۲- و هم باید به موضوع پژوهشتان مسلط باشید که معمولا مدل، نظریه، یا مفهومی مشخص است که می‌خواهید از آن لنز، مسئله اشتغال را کالبدشکافی و علت‌یابی کنید و برایش راه‌حل ارائه دهید.
یعنی باید بدانید موضوع (مدل یا نظریه) مدنظرتان چگونه به فهم و حل مسئله اشتغال کمک می‌کند؟ به فهم یا حل چه مسائلی کمک کرده؟ چگونه؟
به عبارتی باید دانش بافتی و موضوعی داشته باشید.
با دانش بافتی می‌توانید دقیقا بگویید در چه بافتی دارید درباره مسئله اشتغال صحبت می‌کنید و منظورتان از اشتغال چیست. و ثابت کنید که مسئله‌ای وجود دارد.
با دانش موضوعی می‌توانید مثل یک متخصص مسئله را علت‌یابی کنید، برای مسئله و دلیل به وجود آمدنش فرضیه علمی بسازید (که شامل متغیرهای وابسته و مستقل هستند) یا پرسش‌های اکتشافی دقیق طرح نمایید.
پرسش اکتشافی دقیق حول محور متغیرها و سازه‌هایی طراحی می‌شود که برگرفته از متون، مدل‌ها و نظریه‌ها هستند.
به عنوان مثال به جای اینکه بپرسید چرا بیکاری وجود دارد؟ به کمک متون می‌توانید پرسش‌های علمی دقیقی بپرسید مثلا اینکه ویژگی‌های شخصیتی افراد چه تاثیری بر بیکار ماندن آنها دارند؟ و …
که این “و …” براساس اینکه از لنز چه رشته و چه موضوعی به مسئله اشتغال نگاه می‌کنید مشخص می‌شود.
در واقع فرق یک پژوهشگر با یک ناپژوهشگر در این است که پژوهشگر می‌تواند یک مسئله (وضعیت نامطلوب) را از لنز موضوعش علت‌یابی و کالبدشکافی کند ولی یک ناپژوهشگر این توانایی را ندارد.
چرا؟ چون ناپژوهشگر:
- یا با ماهیت مسئله و فرایند شناسایی و بیان علمی مسئله در پژوهش ناآشناست
- یا تسلط موضوعی ندارد و نمی‌تواند مثل یک متخصص وضعیت نامطلوب یا مسئله پژوهشش را علت‌یابی کند.
مسئله در پژوهش
اصولا مسئله در پژوهش یک وضعیت نامطلوب است که به دلیل نبود دانش کاربردی به وجود آمده
و زمانی که می‌گوییم یک پژوهش به دلیل نبود دانش به وجود آمده،
منظور این نیست که در موضوعی که قصد پژوهش داریم دانشی وجود ندارد
یا قبلا پژوهشی انجام نشده.
منظور این است که دانشی که توسط پژوهش‌های پیشین تولید شده
نتوانسته‌اند در جامعه هدف آگاهی، دانایی یا توانایی ایجاد کند.
برای اسکلت‌بندی و بیان مسئله پژوهش باید پژوهش‌های پیشین را «تحلیل» کنید
به همین دلیل در هر پژوهش مرحله مهمی داریم به نام بررسی پیشینه پژوهش.
یکی از کارکردهای بررسی پیشینه دقیقا همین است؛ که ثابت کنید پژوهش‌های پیشین که با پژوهش شما هم‌مسئله بوده‌اند (نه هم‌موضوع) نتوانسته‌اند دانشی تولید کنند که بتواند به پرسش مدنظر پژوهش شما پاسخ دهد و به همین دلیل مسئله روی زمین مانده.
و برای اینکار باید پژوهش‌های پیشین را از منظر موضوعی، روشی و بافتی را تحلیل و دسته‌بندی کنید (نه توصیف صرف پیشینه‌ها که بین دانشجویان و پژوهشگران مد است)
طوری که با استناد به آنها هم بتوانید شکاف دانشی که قرار است پژوهش شما آن را پر کند را مشخص کنید و هم نوآوری پژوهشتان را نمایش دهید.
آموزه‌های گام به گام در مقاله «گسست دانشی در پژوهش‌های مولد چگونه رصد می‌شود؟»
به اینکار می‌گویند رصد شکاف دانشی یا رصد گسست دانشی که در این مقاله قدم به قدمش را توضیح داده‌ام.
به عبارتی برای طرح علمی یک مسئله باید از پیش‌دانسته‌ها و گمانه‌های فردی پا فرا بگذارید و از نظر علمی ثابت کنید که مسئله‌ای وجود دارد
و ترجمه علمی عبارت “مسئله‌ای وجود دارد” می‌شود پژوهش‌های پیشین نتوانسته‌اند برای مسئله‌ای مشخص دانش کاربردی تولید کنند.
به همین دلیل است که در پژوهش چیزی به اسم “موضوع تکراری” نداریم!
“عنوان تکراری” شاید اما “موضوع تکراری” هرگز.
یک موضوع می‌تواند توسط بی‌نهایت پژوهشگر در بی‌نهایت بافت، با روش‌های متنوع پژوهشی و برای فهم و حل مسائل گوناگون پژوهش شود.
و یک مسئله هم می‌تواند از لنز موضوع‌ها و رشته‌های مختلف بررسی و برای آن راه‌حل تولید شود.
بنابراین برای پاسخ به پرسشتان باید به این پرسش‌ها فکر کنید و پس از کسب دانشی موضوعی و بافتی به آنها پاسخ دهید:
- منظورتان از مسئله اشتغال چیست؟
- این مسئله کجا و چرا به وجود آمده و چه شواهدی وجود دارند که ثابت می‌کنند اصلا مسئله‌ای وجود دارد؟
- و اینکه می‌خواهید از لنز چه موضوعی می‌خواهید به مسئله اشتغال بپردازید؟ و رشته مادر این موضوع چیست؟
آموزش‌های گام به گام در دوره جامع کیمیاگران پژوهش
با سلام خدمت شما وتشکر از زحمات و خدماتی بسیار عالی که ارایه میدهید.موضوع رساله من طرح راهبردی مدیریت پیشگیری انتظامی از قاچاق کالا وارز است.میخواستم ببینم،بهترین بیان مسئله تحقیق در این موضوع چه می شود؟ و اینکه برای مطالعه مبانی نظری و پبشینه تحقیق در بخش منابع داخلی و خارجی باید چه کلید واژه هایی را و از چه سایتهایی جستجو کنم؟ با تشکر فراوان
سلام و سپاس از بازخورد شما.
از نوع سوال پرسیدن شما مشخص است مطالب آموزشی سایت را مطالعه نکرده‌اید و به همین دلیل نوع و شیوه طرح پرسش شما از اساس اشتباه است. پیشنهاد میکنم این نوشته‌ها و مطالب این بخش را مطالعه بفرمایید به ویژه وبینار کیمیاگری پژوهش، ویدئوهای آموزشی و پژوهشکار.
همچنین پیشنهاد میکنم بخش دیدگاه‌های این صفحه را مطالعه بفرمایید به پرسش‌های مشابه پاسخ داده‌ام. بعد از مطالعه این موارد پرسشی داشتید مطرح بفرمایید.
موفق و سلامت باشید
با سلام و تشکر، در مورد بیان مسئله توضیحات بسیار خوب و کاربردی گذاشته اید.اما من در سایت شما نتونستم مثال و نمونه ای برای بیان مسئله پیدا کنم. اگر ممکن هست ،لطفا بیان مسئله و گامهای آن را در یک نمونه و مثال نشان بدهید.ممنون
سلام
در اینجا و در قسمت اول از وبینار کیمیاگری پژوهش گام به گام مسئله‌یابی تشریح شده است.
براساس این آموزش‌ها باید مشخص کنید چه مشکلی در “مدیریت پیشگیری انتظامی از قاچاق کالا وارز” وجود دارد (با استناد به شواهد) و اینکه قبل از شما چه پژوهشهایی برای حل این مسئله انجام شده‌اند؟ و شما چطور می‌خواهید به این مسئله بپردازید؟ از لنز چه مدل یا نظریه‌ای؟ با چه روشی؟
آموزش‌های جامع‌تر در بسته جامع چارچوب‌بندی پژوهش به همراه مثال‌های متنوع ارائه شده است.
و توجه داشته باشید که برای پاسخ به این پرسش‌ها باید متون و مقالات مرتبط را مطالعه بفرمایید و به منابع معتبر (مقالات و پیشینه پژوهش) رفرنس دهید در غیراینصورت اسم این کار پژوهش نمی‌شود.
علاوه بر آموزش‌های این بخش و این بخش از پژوهشکار، قدم به قدم سرچ، تحلیلی‌خوانی و یادداشت‌برداری در این بسته‌ها ارائه شده است.
اگر مایلید پژوهش را خیلی اصولی بیاموزید و خروجی کار شما بدردبخور شود پیشنهاد میکنم بسته‌های آموزشی را تهیه بفرمایید.
موفق و سلامت باشید
با تشکر از لطف شما،یک نمونه بیان مساله را که فعلا هنوز ویرایش و تکمیل نشده خدمتتان ارسال میکنم.بیان مسئله تحقیق:
قاچاق کالا از جمله پدیده هایی است که پیامدهای زیانباری به دنبال دارد. این پدیده از یکسو در آمدهای گمرکی دولت را کاهش می دهد و از سوی دیگر سبب خروج ارز، کاهش تولید ناخالص ملی، کاهش اشتغال مولد، توزیع ناعادلانه در آمد، کاهش انگیزه سرمایه گذاری در بخش تولید، کاهش تولیدات داخلی و … می شود(شاطریان و همکاران،۱۳۹۷:۶)
افزون بر پیامدهای اقتصادی، از بعد فرهنگی نیز کمرنگ شدن تعلقات ملی، اشاعه گسترده فرهنگ بیگانه در داخل، کاهش ملی گرایی مصرفی، خودباختگی فرهنگی و … را می توان از دیگر پیامدهای این پدیده نام برد. گسترش پدیده قاچاق و تأثیر مخرب آن در امر تولید و تجارت قانونی و سرمایه‌گذاری و اشتغال، خطر جدی و بزرگی است که باید با جدیت تمام با آن مبارزه کرد(امام خامنه ای،فرمان مبارزه با قاچاق کالا وارز۱۲/۴/۸۱). امروزه ، به ویژه در کشورهای در حال توسعه ، اندازه اقتصاد زیرزمینی در جهان رو به افزایش است.طبق برخی تخمین ها ، اقتصاد زیرزمینی ۴۱ درصد تولید ناخالص داخلی را در کشورهای در حال توسعه ، ۳۸ درصد تولید ناخالص داخلی در کشورهای در حال گذار و ۱۷ درصد تولید ناخالص داخلی را در کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) تشکیل می دهد (اشنایدر ، ۲۰۰۶). پس از ابلاغ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در اواخر سال ۱۳۹۲، بر اساس ماده ۱۶ قانون، ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا وارز مرجع تخصصی ارائه آمار کشفیات قاچاق و برآورد حجم آن تعیین شد. حجم قاچاق کالا در ایران طی سالهای ۱۳۸۷ و ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ به صورت رسمی در جدول زیر محاسبه و اعلام شده است.
۱۳۹۶ ۱۳۹۵ ۱۳۹۴ ۱۳۹۳ ۱۳۹۲ ۱۳۸۷ نوع قاچاق
۱۲ ۱/۱۲ ۵/۱۴ ۷/۱۵ ۲/۱۷ ۱۶ قاچاق ورودی
۹/۰ ۵/۰ ۱ ۱/۴ ۸/۷ ۲/۳ قاچاق خروجی
۹/۱۲ ۶/۱۲ ۵/۱۵ ۸/۱۹ ۲۵ ۱۹ کل قاچاق
جدول(۱) حجم قاچاق کالا در کشور طی سالهای ۱۳۸۷ و ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ بر حسب میلیارد دلار منبع(https://www.epe.ir/News/18618)
آمارهای رسمی از کارنامه تجارت خارجی ایران نشان می دهد ، حجم کل صادرات در سال ۹۶ به ۴۷ میلیارد دلار و حجم کل واردات هم به ۵۴ میلیارد دلار رسیده که از تراز تجاری منفی هفت میلیارد دلاری حکایت دارد(سازمان توسعه تجارت ایران،گزارش عملکرد تجارت خارجی کشور در سال۱:۹۶).هر چند مطالعات دیگر گویای آمار بالاتر قاچاق در اقتصاد ایران است (برای مثال نشریه تخصصی گمرگ ایران در شماره۸۰۶-۸۰۵که روز شنبه ۱۹ فروردین۱۳۹۶ منتشر شده،با اشاره به کاهش ۱۰ میلیارد دلاری قاچاق کالا،آمارقاچاق کالا را در سال۹۵، ۱۵میلیارد دلار و ۲۵میلیارد دلار در سال۹۴ ذکر کرده است.) لیکن بر فرض صحت برآوردهای انجام شده،ارزش کل قاچاق در سال ۹۶ معادل۴/۲۷ ارزش کل صادرات و۸/۲۳ارزش کل واردات ایران است.متاسفانه علیرغم تشکیل ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا وارز از سال ۱۳۸۱ تاکنون آمار دقیقی از ارزش قاچاق کالای ورودی و خروجی به ویژه در دهه۸۰ منتشر نشده است،لیکن آمار سالهای۹۲تا ۹۶ نشان می دهد ارزش کل قاچاق نزدیک به یک سوم ارزش صادرات یا واردات در سالهای مذکور است.
با عنایت به نگاه ویژه فرماندهی معظم کل قوا به موضوع اقتصاد کشور،فرمان رهبر معظم انقلاب خطاب به رئیس جمهور وقت در مورخ ۱۲/۴/۱۳۸۱، بند ۵ و ۶ فرمان هشت‌ماده‌ای رهبر معظم انقلاب پیرامون مبارزه با فساد خطاب به سران سه قوه، بندهای ۸، ۱۱، ۱۲، ۱۹، ۲۲ و ۲۳ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، بندهای ۵ و ۷ سیاست‌های کلی اشتغال، بندهای ۱، ۷، ۸ و ۲۱ سیاست‌های کلی تولید ملی، بند ۶ و ۸ سیاست‌های کلی امنیت ملی (امنیت داخلی)، بند ۱۴ و
۲۳ ضوابط ملی آمایش سرزمین مصوب۶/۸/۱۳۸۳ هیأت وزیران سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور، مصوبه شماره ۲۹۸ کمیته سیاست‌گذاری تبلیغات و اطلاع‌رسانی شورای عالی امنیت ملی،موارد مرتبط با قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور، موارد مرتبط با قانون برنامه پنجساله ششم، موارد مرتبط با قانون بودجه سال ۱۳۹۷،تکالیف و موارد مرتبط با ستاد مبارزه با قاچاق کالا وارز در «بسته های رونق تولید و اشتغال» (ابلاغی رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی)پیشگیری و مبارزه قاطع با قاچاق کالا وارزضرورتی انکار ناپذیر است. بررسی پژوهش‌های انجام شده در حوزه قاچاق کالا و ارز نشان می دهد،این پژوهشها حول محور چهار موضوع حقوقی،جغرافیایی،اقتصادی و انتظامی، به لحاظ روش‌شناختی اغلب با روش توصیفی و تحلیلی و به لحاظ بافتی بیشتر این پژوهشها بر سه بافت ژئوپلتیک،اقتصادی وپلیسی تمرکز داشته‌اند که در بخش پیشینه پژوهش به تفصیل ذکر خواهند شد. لذا می توان گفت پژوهشهایی که تا کنون انجام شده اند به تدوین راهبردهای پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا و ارز در بافت ناجا نپرداخته اند. مسئله این پژوهش، تدوین راهبردهای پیشگیری انتظامی از قاچاق کالا وارز در نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است. یکی از ماموریتهای نیروی انتظامی مبارزه با قاچاق کالا و ارز است،لیکن به علت تغييرات شگفت آوري كه سازمان ناجا را احاطه كرده، پيچيدگيهاي تصميمات سازماني،جهاني شدن و سرعت فن آوري اطلاعات و ارتباطات، همگي ضرورت بكارگيري تدوین راهبرد را براي انجام ماموریت مبارزه با قاچاق کالا و ارز در ناجا بيشتر از گذشته نشان مي دهد. این پژوهش با روش آمیخته و با مدل برنامه ریزی استراتژیک دیوید در بافت مدیریتی نیروی انتظامی انجام خواهد داشت و راهبردهای مناسبی را برای پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا وارز در نیروی انتظامی تدوین می کند. با کمک نتایج این تحقیق، واقعیتهای پدیده مبارزه با قاچاق کالا و ارز بهتر درک شده و افقهای تازه ای در فرایندهای مبارزه با قاچاق کالا و ارز ایجاد می شود و بدین طریق مسئولان ناجا می توانند بهتر و دقیق تر برای مبارزه با پدیده قاچاق کالا و ارز تصمیم گرفته و نهایتا با استفاده از راهبردهایی که ارایه خواهد شد،متناسب با شرایط سازمان ناجا و جامعه ایران، الگویی برای پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا و ارز ارایه می شود.
سلام
نقطه شروع شما باید با “روش‌های پیشگیری از قاچاق کالا” و کارهای انجام شده در این زمینه باشد نه قاچاق کالا. چون این حوزه، حوزه نسبتا بالغی است و نوآوری پژوهش شما ارائه “طرح راهبردی” است. پس خواننده با مطالعه پژوهش شما اولا باید متوجه شود از چه روش‌هایی برای پیشگیری قاچاق استفاده شده/ می‌شود و کاستی و نقص این روش‌ها در چیست و بعد باید درک کند نوآوری پژوهش شما چیست؟ شما بناست چه روش یا طرح جدیدی ارائه دهید؟
مثلا باید اینطور شروع کنید که پیشگیری از قاچاق کالا یکی از حوزه‌های پرطرفدار در پژوهش‌های ………….. (رشته/موضوع مدنظرتان) است و طرح‌های زیادی در این زمینه ارائه شده (رفرنس به پژوهش‌های پیشین) با این وجود همچنان مشکل قاچاق کالا پابرجاست (بالافاصله شواهد بافتی را بیاورید که اشاره کردید)
و بعد توضیح دهید چرا پژوهش‌های پیشین ناکافی هستند؟
برای پاسخ به این پرسش باید به تکنیک/ روش پیشنهادی‌تان که ممکن است یک مدل یا نظریه یا یک روش خاص باشد مسلط باشید و بدانید دقیقا نوآوری پژوهشتان چیست تا بتوانید پژوهشها را طوری نقد کنید تا نهایت نیاز به پژوهش شما برجسته شود.
اما قبل از آن باید به موضوع و روش‌های مرسوم در موضوع مدنظرتان مسلط باشید تا بتوانید پژوهشها را به صورت علمی نقد و کاستی آنها را برجسته سازید.
در حال حاضر شما طوری هدف و خروجی پژوهشتان را تعریف کرده‌اید که انگار سرجمعی از کارهای قبلی است و عملا خواننده نه نوآوری کار شما را متوجه می‌شود نه کاستی پژوهش‌های پیشین را.
در بسته چارچوب‌بندی پژوهش آموزش گام به گام ارائه شده.
و اگر می‌خواهید پژوهش شما حرف نویی بزند و برددار شود روی مطالعه روش‌های پیشگیری قاچاق کالا به ویژه مطالعه best practices و case studies در کشورهای پیشرو در این زمینه وقت بگذارید.
موفق و سلامت باشید
با سلام و تشکر مجدد، اگر مقدور هست لطفا ایرادات بیان مسئله قبلی را بفرمایید.ممنونم
ارسال شد. بازخورد قبلی را مطالعه بفرمایید.
از لطف شما بسیار ممنونم. بیان مسئله چند رساله دکتری را خوندم که در سالهای قبل دفاع شده بود.به نظرم هیچ کدام نتونسته بودند استانداردهایی را که فرمودید در بیان مساله رعایت کنند. شاید یکی از دلایلش اینه که در فرم پروپوزال اول بیان مسئله می اید و بعد هم مبانی نظری و پیشینه.باز هم از لطف شما ممنونم.
بله متاسفانه دانشجویان و اساتید زحمت زیادی می‌کشند ولی به دلیل ندانستن فوت کار بیش از ۹۵ درصد پژوهشها عملا حرفی برای گفتن ندارند! و اشتباه بعدی این است که تقریبا تمام دانشجویان و پژوهشگران، پژوهش‌های دفاع یا منتشر شده را ملاک قرار می‌دهند. به این ترتیب زنجیره تولید پژوهش‌های بی‌کاربرد با سرعت ادامه می‌یابد!
فلسفه شکل‌گیری آموزش‌های این آکادمی و بسته‌های آموزشی کیمیاگران پژوهش دقیقا پاسخ به این نیاز و چالش است.
موفق و سلامت باشید