چه کسانی شرایط لازم برای نظر دادن درباره روایی پرسشنامه شما را دارند؟
برای بررسی روایی پرسشنامه باید آن را برای دو گروه ارسال کنید:
۱- متخصصان و افراد باتجربه در موضوع پژوهشتان تا درباره پوشش و جامعیت پرسش‌ها نظر بدهند. برای اینکه این متخصصان بتوانند نظر علمی درباره پرسشنامه شما بدهند بهترین کار این است که پرسشنامه را به همراه پرسش و مدل مفهومی کارتان برایشان ارسال کنید تا بتوانند با مرور اجزای مدل مفهومی پژوهش شما که در واقع فونداسیون نظری ابزار پژوهشتان است، پوشش و جامعیت آن را دقیق ارزیابی و به شما نظرات اصلاحی بدهند (و پژوهش شما را به بیراهه هدایت نکنند!)
۲- چند نفر از جامعه پژوهشتان تا درباره راحت‌فهم بودن پرسش‌ها به شما نظر بدهند. افراد انتخابی باید از میان افرادی انتخاب شوند که بناست بعدا پرسشنامه شما را تکمیل کنند نه دوست یا افراد دم دستی.
چون کل هدف بررسی روایی پرسشنامه این است که شما قبل از ورود به کار میدانی یا data collection مطمئن شوید:
۱- ابزارتان به طرح پرسش‌هایی که باید بپردازد واقعا می‌پردازد و پرسش مهمی را از قلم نیانداخته‌اید یا پرسش بی‌ربطی را در پرسشنامه نیاورده‌اید چرا که هر دو این اشکال کل خروجی کار شما را خراب می‌کنند.
۲- کسی که قرار است به پرسش‌های شما پاسخ دهد سوالات و مندرجات پرسشنامه شما را می‌فهمد و دقیقا برایش مفهوم است از او چه پرسیده‌اید یا نه.
اگر پرسید:
“میشه بگی منظورت از این پرسش چیه؟”
یعنی پرسشنامه شما روایی لازم را از دید پاسخگو ندارد و شانسش تقریبا صفر است که این پرسشنامه دانش جدید و معتبر و به دردبخوری تولید کند.
برای رفع این مشکل باید برای نوشتن پرسش‌ها و محتویات پرسشنامه‌تان از ادبیاتی استفاده کنید که با سناریوی کار روزانه پاسخگو/جامعه پژوهشتان سینک و لینک هستند و برای اینکار باید دانش بافتی خود را افزایش دهید. یعنی درباره بافت پژوهشتان و دغدغه‌ها و آرزوهای آنها و هر آن‌چیزی که سبب شده به خاطر آن ویژگی‌ها به سراغشان بروید (مثلا دانش و تجربه‌شان در زمینه موضوع و پرسش پژوهشتان) را به دقت مطالعه کنید.
موقع ارسال پرسشنامه برای بررسی روایی از این اشتباه پرهیز کنید
❌ متاسفانه یک اشتباه رایج که بسیار هم مد شده این است که دانشجویان بعد از آماده کردن پرسشنامه، آن را برای بهترین (نه مناسب‌ترین) متخصصانی که می‌شناسند می‌فرستند بدون توجه به اینکه آیا اصلا این فرد تخصص و دانش موضوعی در زمینه پژوهشم دارد یا نه! غافل از اینکه این کار نه تنها اعتبار و مولدی پژوهششان را به خطر می‌اندازد بلکه احتمالش زیاد است که کار زیادی به آنها تحمیل کند!
چون هر فرد متخصصی پرسشنامه شما از لنز تخصص خودش نگاه می‌کند و احتمالش زیاد است که از شما بخواهد چیزهایی به پرسشنامه اضافه یا از آن کم کنید که کلا کل مسیر پژوهش شما را به ناکجاآباد می‌برد و عملا دانش کاربردی و باارزشی تولید نمی‌کند!
و از آن طرف هم اساتید و متخصصان نمی‌دانند که نظر دادن درباره چیزی که در آن تخصص موضوعی ندارند نه تنها چیزی به کیفیت و ارتقای روایی پرسشنامه دانشجو اضافه نمی‌کند بلگه گاها او را به بیراهه هم می‌کشاند.
دو پیشنهاد که پژوهش و زندگی پژوهشی شما را سیو می‌کند
پیشنهاد من به دانشجویان
دانشجویان عزیز در انتخاب روایی‌سنجان پرسشنامه‌تان خیلی دقت کنید تا پژوهشتان از مسیرش منحرف نشود و کار زیاد و نامربوط به شما تحمیل نشود +پرسشنامه شما داده‌ای را که پژوهش شما به دنبالش هست را بی‌هیچ ناخالصی تولید کند.
پیشنهاد من به اساتید و متخصصان
هر پرسشنامه‌ای که برای بررسی روایی برای شما فرستاده می‌شود را نپذیرید و اگر در آن حوزه متخصص هستید از دانشجو بخواهید پرسش‌ها و مدل مفهومی پژوهشش را به همراه پرسشنامه برای شما ارسال کند.
