سواد اطلاعاتی چیست؟ افراد باسواد اطلاعاتی محصول چه دیزاین آموزشی هستند؟
سواد اطلاعاتی شامل پنج مهارت و یک طرز فکر است که قابلیت یادگیری مستقل و تمام‌عمر را در افراد به وجود می‌آورد.
در واقع فرد باسواد اطلاعاتی با برخورداری از این مهارت‌ها و طرز فکر:
- تشخیص می‌دهد کی و چرا به اطلاعات نیاز دارد و می‌تواند نیاز اطلاعاتی خود را به زبانِ منبع‌فهم بیان کند.
- انواع منابع اطلاعات و ابزارهای دستیابی به اطلاعات را می‌شناسد و می‌داند چطور از این ابزارها برای دستیابی به منابع موردنیازش استفاده کند.
- می‌تواند از میان انبوه منابعی که پیدا می‌کند، مرتبط‌ترین و معتبرترین‌ها را گلچین کند.
- و می‌تواند به صورت موثر و اخلاقی از این منابع استفاده کنند و نیاز دانشی و مهارتی خود را تامین نمایند.
به عبارتی افراد مجهز به سواد اطلاعاتی قادرند در هر موقعیت و در مواجهه با هر مسئله‌ای
تشخیص دهند چه دانش و مهارتی کسر دارند و می‌توانند با بهترین منابع این نیاز دانشی و مهارتی خود را تامین کنند و بهترینِ خود شوند.
شرط اصلی پرورش افراد باسواد اطلاعاتی
این است که قبل از هر اقدامی، نیاز مخاطب مدنظرتان را عمیق بشناسید تا بتوانید برنامههای سواد اطلاعاتی خود را دقیقا حول محور نیازها و دغدغه‌های مخاطبتان طراحی کنید. تنها در این صورت است که می‌توانید عنوان و محتوای دوره یا کارگاه آموزشی خود را به گونه‌ای اسکلت‌بندی کنید که با زبان و ادبیات ا همخوان باشد و در نتیجه جذب آموزش شما شود.
برنامههای سواد اطلاعاتی باید به گونه‌ای طراحی شوند
که به مخاطبتان کمک کنند در هر شرایطی تشخیص دهد تا ایده‌آلش چه دانش و مهارت‌هایی کم و کسر دارد.
بدین منظور باید قبل از هر چیز اهمیت و کاربردهای اطلاعات را در دل موقعیت و هدف مدنظرش تشریح کنید تا مثلا دریابد که چرا برای حل مسائلم – به عنوان یک هنرمند، یک معلم، یک خانم خانه‌دار … – باید به اطلاعاتی فراتر از پیش‌دانسته‌های خود مراجعه کنم؟ اینکه سواد اطلاعاتی چه کمکی به من می‌کند؟
برنامههای سواد اطلاعاتی باید به گونه‌ای طراحی شوند
که حس نیاز به یادگیری و نیاز به اطلاعات را در مخاطبتان ایجاد کنند.
مثلا به این نتیجه برسد که برای رسیدن به نتیجه دلخواهم باید مهارت جدیدی بیاموزم.
به عبارتی باید ذهنیت او درباره اطلاعات و منابع اطلاعات تغییر کند و به مصادیقی فراتر از مصادیق اطلاعات به مفهوم مرسوم آن یعنی کتاب، مجله و اینترنت بسط یابد.
اینکه منبع اطلاعات می‌تواند تجربه یک دوست یا یک همکار باشد یا تجربه موفق یک سازمان یا یک کسب و کار باشد.
همین طرز فکر، فرصت‌های یادگیری و رشد را به او نشان می‌دهد و او را عاشق یادگیری و رشد می‌کند.
برنامههای سواد اطلاعاتی باید به گونه‌ای طراحی شوند
که متنوع فکر کردن درباره شیوه‌های دستیابی و استفاده از اطلاعات را در مخاطبتان پرورش دهند.
با توجه به اینکه دسترسی، ارزیابی و استفاده از هر نوع منبع اطلاعاتی نیازمند ملاحظات ویژه‌ای است، لازم است تا چگونه اندیشیدن درباره هر یک از این مهارت‌ها با توجه به ماهیت فعالیت‌ها و مسائل گروه هدف به آنها آموزش داده شود.
و بالاخره برنامههای سواد اطلاعاتی باید به گونه‌ای طراحی شوند
که امکان طراحی خدمات مخاطب‌پسند را مهیا نمایند.
براساس فهم عمیقی که از نیاز اطلاعاتی (یا فعالیت‌ها و مسائل) مخاطب و منابع موردنیاز او به دست می‌آورید، می‌توانید خدماتی طراحی کنید که فیت نیاز اوست.
تنها در این صورت است که برنامههای سواد اطلاعاتی تحول ایجاد می‌کنند
یعنی افراد راه‌بلد و هر دم در حالِ یادگیری پرورش می‌دهند
که رشد و بهتر شدن جزو برنامههای ثابت آنهاست.
در بسته جامع مدرسان سواد اطلاعاتی، پراکتیس و آموزشِ سواد اطلاعاتی را با چنین چشم‌اندازی می‌آموزید.
